Een meesterkopie

Wat ik leerde van Ilja Repin

Iedere keer als ik teken of schilder probeer ik iets te leren wat ik voorheen nog niet wist of ik leer opnieuw een onderdeel van de vele, vele aandachtspunten en inzichten waar je als beeldend kunstenaar mee te maken hebt. Zo gunde ik me een paar maanden geleden de (tijdrovende) oefening om een meesterkopie te maken van het schilderij van de 19e eeuwse Russische kunstschilder Ilja Repin (Hij wordt ook wel de Rembrandt van Rusland genoemd).

Tekenwerk
Tekenen is cruciaal in de eerste fases van een schilderij – voor mijn eerste studie zette ik de meeste lijnen vlotjes op en dacht ik dat ik een juiste basisvorm te pakken had, maar toen het schilderij vorderde, zag ik dat sommige lijnen verre van correct waren. Vanaf dat moment moest ik 50-60%van het hele tafereel corrigeren. Een nachtmerrie en niet erg stimulerend. Het is me weer eens duidelijk geworden hoe cruciaal het eerste tekenwerk is.

Een meester in toonnuances
Dat Repin een meester was in het vinden van de juiste tonen besef ik gaandeweg meer en meer. Wat een oog en gevoel voor de verschillende toonwaarden (kleurnuances tussen de lichtste en donkerste partij) en vormen heeft deze man, ongekend. Naast toon zijn kleur en variatie erg belangrijk voor een realistisch en natuurlijk beeld, vooral in dit schilderij van de dochter van Repin, Nadia. Door de beheersing van juiste bepaling van toon, kleur en variatie in toets komt een realistisch portret echt tot leven. Het is ongekend hoe het secure oog van Repin wordt afgewisseld met spontane ruige penseelstreken van dikke lagen verf.

Liefde op het eerste gezicht
Ik zag dit schilderij jaren geleden in het Groninger museum en de starende blik van Nadia in haar rose japon had een soort van hypnotiserende werking op me. Ik weet niet hoe lang ik daar heb staan kijken om het schilderij in me op te nemen. Ondanks haar passieve houding lijkt dochterlief gewoon rustig te ademen, zo levensecht. Door het werk van Repin is de portretkunst voor mij in een geheel ander daglicht komen te staan.

Resultaat meesterkopie
Mijn versie van Nadia is minder spectaculair en meesterlijk dan Repin’s origineel maar het verbaasde me dat ik een aardige meesterkopie heb neergezet want het koste eindeloos veel geduld (en geduld valt niet onder mijn kernkwaliteiten). Dagenlang heb ik voor dit meisje zitten worstelen met mijn kleurenpalet en penselen. Iedere verfstreek op het doek is een bewuste weloverwogen keuze geweest wat van meerwaarde is voor het totaal design van het tafereel.

Mijn meesterkopie mag dan niet perfect zijn, maar mijn doel was niet perfectie. Het ging niet over een kopie van elke penseelstreek op microscopisch niveau. Ik wilde ontdekken hoever ik in staat was om accuraat te blijven schilderen en van begin tot het eind van het schilderproces zo bewust mogelijk mijn toetsen te kiezen.

Tentoonstelling in het Drents museum
Momenteel is er een prachtige tentoonstelling in het Drents museum (Tot april 2016) van Repin en zijn Russische tijdgenoten van de Peredvizhniki. Een groep schilders verenigde zich in 1870 als reactie op de artistieke uitgangspunten en productie van de Keizerlijke Kunstacademie van St. Petersburg. Deze kunstenaars streefden gezamenlijk naar onafhankelijkheid van de staat. De schilders wilden vrij zijn in het werk dat ze maakten en waar ze dat tentoonstelden. Ze noemden zich ‘Peredvizhniki’, de zwervers of trekkers, ook wel ‘Maatschappij voor reizende kunstexposities’ genoemd. Tot de leden behoorden grote schilders als Ilya Repin, Vladimir Makovsky en Valentin Serov.

Een absolute aanrader als je het mij vraagt. Zo vaak krijg je niet de kans om zijn werk dicht bij huis te bewonderen.

ilja repinmeesterkopie